Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer zarfında insanoğluın nitekim nite davrandıklarını bileğil, nite davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Hak kıymeti zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene atmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini yağdırmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin içinsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle dosdoğru kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer zarfında insanoğluın ekonomi ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte dostluk, beniâdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-doğa ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence altına alınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birokkalı fikir ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten fikirlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini yağdırmak için konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların kâffesidür. Daha geniş bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş sosyal evetşfakat düzenidir. Ahbaplık Lügat Demeı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “doğru” kelimesinin çoğkoca “ilenme’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na bakılırsa dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk anlamında da kullanılır. Teknik Demeı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği yürekin hala doyurucu bir teşhism gestaltlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen teşhismı ise: “Belli bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) ilişkilanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi zarfında gerçek olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri mevzu meydan kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun çıbanlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet tarafından güvenceye alınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun boy bos hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla müşabih nitelikteki tam durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları hapsetmek yürekin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve kredi cezaları; temel hukukunda siyasetten men, fırka metres; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları kabilinden bambaşka dostluk dallarında bambaşka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut siyasal fikirleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan dostluk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir evetşfakat düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanoğluın pasış ve asayiş zarfında bir arada evetşamalarını sağlamlamaktır. 2. Pratik Yarar (Sosyal İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun pratik amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer zarfında yaşayan insanoğluın, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın gestaltsından meydana gelen gereksinimlerinı içinlamaya çalışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni hayatın gerçek gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın saf gestaltsına ve bundan müterakki mevrut gereksinimlerine amelî yetişmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile vabestedır; konuşu gereksemelara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir düzenleme altına aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak asıl kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla türe, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Hak esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet anlamında zatî bir özelliği deyimler. Nüfus her hin haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni icra etmek yolunda sürekli ve bileğsorunmez bir çaba gösterir. İşte bu ekonomi ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe kavramı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk meydanında hukuki boy bos olarak hanek konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekaziz kurallar tamü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve harcamak yerinde bulunmuş olduğuna bakılırsa, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir boy bos niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini yürekerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; ister bulunan düzeni beklemek, gerekse onu bileğsoruntirmeyi meşrulaştırmak yürekin her hin adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta içinmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken dostluk anlamında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan dostluk düzenlerinin namına amelî olup olmadığı açısından bir boy bos ve değerlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve zararlı içinlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene zarfında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Normal olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşfakat uyacak, hem bile bu sosyal hayatın pasış zarfında sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çalışacaktır.
